İsrail Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer ile Suriye Dışişleri Bakanı Esad Hasan Şeybani, 19 Ağustos günü Paris’te doğrudan görüşme yaptı. Toplantıya Suriye İstihbarat Başkanı Hüseyin es Seleme de katıldı. Görüşme, ABD’nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack kolaylaştırıcılığında düzenlendi.
NTV'den Serkan Demirtaş'ın analizine göre bu görüşme, daha önce Bakü ve Paris’te arabulucular aracılığıyla yapılan dolaylı temaslardan farklı olarak, ilk doğrudan temas olarak kayıtlara geçti. Suriye resmi haber ajansı SANA, 20 Ağustos tarihli haberinde görüşmeyi kamuoyuna duyurdu.
GÜNDEM: SUVEYDA VE 1974 ATEŞKES ANLAŞMASI
Tarafların gündeminde, Suriye’nin güneyindeki Suveyda bölgesinde yaşanan çatışmaların sonlandırılması ve 1974 Ateşkes Anlaşması’nın yeniden devreye alınması vardı. Görüşmelerin devam edeceği bilgisi paylaşıldı.
İsrail tarafı görüşmelere dair resmi bir açıklama yapmazken, İsrail basını, Tom Barrack’ın hafta sonunda Başbakan Benjamin Netanyahu ile görüşerek Paris buluşmasının sonuçlarını aktardığını yazdı.
İDDİALAR: GOLAN, SİLAHSIZLANDIRMA VE İNSANİ KORİDOR
İsrail medyasına yansıyan bilgilere göre taraflar, Golan Tepeleri’nin silahsızlandırılması, Suriye’nin İsrail’e tehdit oluşturabilecek silahlardan arındırılması ve güneyde insani bir kara koridoru oluşturulması konularında uzlaşı sağladı. Suriye tarafından bu bilgilere ilişkin bir doğrulama yapılmadı.
GÖRÜŞME SALDIRIDAN SADECE BİR AY SONRA YAPILDI
Görüşmenin dikkat çeken bir yönü, İsrail’in bir ay önce Şam’a yönelik gerçekleştirdiği yoğun askeri saldırının hemen ardından gerçekleşmesi oldu. 13 Temmuz’da Süveyda’da patlak veren Dürzi-Bedevi çatışmasına müdahale eden Suriye ordusuna tepki olarak İsrail, başkentte aralarında Genelkurmay Başkanlığı da bulunan resmi kurumları hedef almıştı.
Bölgede sağlanan ateşkese rağmen tansiyonun tam olarak düşmediği belirtiliyor.
ŞARA YÖNETİMİ GERİLİMİ DÜŞÜRME PEŞİNDE
Suriye geçiş dönemi Cumhurbaşkanı Ahmed El-Şara liderliğindeki yönetimin, ABD ve İsrail ile yürütülen temaslarda yeni bir gerilim istemediklerini açık şekilde belirttiği ifade ediliyor.
Şam yönetimi, güvenlik, kamu düzeni ve kurumsal işlevselliği sağlama hedeflerini tüm görüşmelerde öncelik olarak vurguluyor.
1948'DEN BU YANA SAVAŞ DURUMU TEKNİK OLARAK SÜRÜYOR
İsrail ve Suriye arasında 1948, 1967 ve 1973’te üç savaş yaşandı. Golan Tepeleri, 1967’de İsrail tarafından işgal edildi ve 1981’de ilhak edildi. Taraflar arasında 1974 BM Ateşkes Anlaşması dışında resmi bir barış anlaşması bulunmuyor.
Söz konusu anlaşma, bölgenin silahsızlandırılmasını ve BM Ateşkes Gözlem Gücü’nün konuşlandırılmasını öngörüyor. Ancak İsrail’in bu anlaşmayı güvenlik gereksinimlerine göre genişletmek istediği biliniyor.
İSRAİL GÜVENLİK TEMELLİ YAKLAŞIYOR
İsrail’in mevcut Şam yönetimine güven duymadığı, Savunma Bakanı Yisrael Katz’ın açıklamalarıyla ortaya kondu. Katz, Mart ayında yaptığı açıklamada, Ahmed El-Şara’ya, eski HTŞ lideri olduğu dönemdeki ismiyle hitap ederek şu ifadeleri kullandı:
“Culani her sabah Şam'daki başkanlık sarayında gözlerini açtığında İsrail ordusunun kendisini Hermon'un zirvesinden izlediğini görecek. Bizler burada ve güney Suriye'nin tüm güvenlik bölgesinde, Golan ve Celile sakinlerini onun ve cihatçı arkadaşlarının tehditlerinden korumak için bulunuyoruz.”
NORMALLEŞME YOLU ZORLU
ABD’nin yaptırımları kaldırmasının ardından Ahmed El-Şara yönetimi, Batı ile ilişkileri onarmayı hedefliyor. Bu çerçevede İsrail ile diplomatik sürecin başlatılması olasılığı gündeme geliyor.
Ancak Gazze’deki çatışmaların sürdüğü bir ortamda, İsrail’i tanımak ve diplomatik ilişki kurmak gibi adımların yakın vadede gerçekleşmesi beklenmiyor.
Öte yandan, İsrail’in Suveyda’daki Dürzi topluluğu üzerinden yeni bir güvenlik parametresi oluşturma çabaları, Şam yönetimi için kabul edilmesi zor dayatmalar anlamına gelebilir.
Tom Barrack’ın, İsrailli Dürzi lider Şeyh Muvaffak Tarif ile Paris’te yaptığı görüşmede, Suveyda’ya ABD garantörlüğünde insani yardım koridoru açılması gündeme geldi. Suriye’deki bazı Dürzi grupların İsrail’e yakın tutum sergilemeleri ise bölgede yeni gerilim alanları yaratabilir.
