Barack Obama ikinci başkanlık dönemine başlarken, ikinci kez seçilmiş bir liderle, Benjamin Netanyahu’yla karşı karşıya gelmek zorunda kalacaktır. Fakat İsrail’deki sürpriz seçim sonuçlarının Obama’nın İsrailli mevkidaşıyla ilişkilerini bir şekilde kolaylaştırması mümkündür.
Pek çok analist, bu seçimin İsrail’deki yerleşim yanlısı sağ kanadın gücünü pekiştireceğini öngörmüştü. Fakat Salı günkü seçim sonuçları, İsrail politikasının herkesi şaşırtma kabiliyetini bir kez daha ispatlamıştır. Siyaset meydanına yeni giren eski gazeteci Yair Lapid’in partisi Yeş Atid 19 sandalye kazandı. Sadece bir ay öncesine kadar Yeş Atid’in 6 sandalye kazanabileceğini tahmin ediliyordu. Lapid, kendisini Netanyahu’nun başında olacağı yeni bir koalisyon hükümetinin ortağı olarak kral yapıcı rolünde bulmuştur.
Netanyahu’ya gelince, partisinin nispeten zayıf performansı öyle Time dergisinin geçen yıl iddia gibi tam bir “Kral Bibi” olmadığını ifşa etmiştir ama gene de bir dönem daha başbakandır; bununla beraber siyaseten daha çeşitli bir koalisyona nezaret edecektir. Yani Obama onunla çalışmanın bir yolunu bulmalıdır.
Bu seçimlerin iki lider arasında gerilim yaratan iki kilit politika meselesi için de neticeleri olabilir: İsrail-Filistin barış süreci ve İran. Barış süreci gerginlik sebebi olmayı sürdürüyor; İran ise barış sürecine nispetle daha az gerginlik yaratır oldu.
Seçim tartışmalarında barış sürecinin adının bile geçmemesi kayda değerdir. Sadece Sol parti Meretz ve Tzipi Livni’nin merkez sol partisi Hatnua işgal ve iki devletli çözüm meselesini gündeme getirdiler. Lapid’in seçim kampanyası sosyal ve ekonomik meselelere odaklandı ve barış sürecine hız kestirecek hiçbir hükümete katılmama söz verdi; ancak Kudüs’ün bölünmeden İsrail egemenliğinde kalması gerektiğini de söyledi. (Başkentlerinin Doğu Kudüs olacağını ümit eden Filistinlilerin kırmızı çizgisidir bu.) Ve işgal altındaki Batı Şeria’da bulunan Ariel yerleşiminden söyledi bunları.
Öte yanda, Peace Now hareketi genel sekreteri Yariv Oppenheimer (İşçi Partisinin listesinden seçimlere katışmıştır) “Lapid, Netanyahu ve Lieberman’ın barış sürecine ciddi şekilde katılmayı reddetmelerinin İsrail’in imajına verdiği zararı görüyor ve durumu değiştirmek için elinden gelenin en iyisini yapacaktır” diyor.
Oppenheimer, Lapid’in “ilerleme kaydedilmesi için baskı kurma gücü yok. İlerleme görüyorum ama Lapid’in en azından bu yıl için bir barış inisiyatifiyle ortaya çıkacağını düşünmüyorum. Fakat önemlidir, yüreklendiricidir” de diyor. Lapid, seçim kampanyasındaki sözüne binaen Perşembe sabahı, barış görüşmelerinin yeniden başlatılmasının Yeş Atid’in bir koalisyon hükümetine katılmasının ön şartı olduğunu ilan etti.
İran’a gelince, Netanyahu’nun İran’a karşı tek taraflı bir İsrail saldırısına karşı iç muhalefetin (bu muhalif sesin çoğunu güvenlik çevreleri dile getirmektedir) üstesinden gelmeye yardım edecek daha şahin bir koalisyon ümidi, Obama yönetiminin özenle ve sebatla engellemeye çalıştığı bir şeydir. Muhtemelen daha merkezci bir koalisyonla karşı karşıya gelen Netanyahu’nun bir maceraya atılması çok daha zorlaşacaktır diyor Oppenheimer.
İsrailli gazeteci Nahum Barnea’ya göre Netanyahu’nun seçimlerdeki nispî zayıflığı, Amerikan seçimleri sırasında Mitt Romney’e verdiği desteğin geri tepmesi olarak da anlaşılmalıdır. Barnea, İsrail Policy Forum’un dünkü konferans çağrısında Obama’ya karşı Romney’in böyle açıkça tercih edilmesi “çoğu İsraillinin hazzetmediği tehlikeli ve emsalsiz bir hamle olarak görüldü”; Netanyahu Amerikalı mevkidaşıyla bu şekilde kavga etmeyi sürdürürse, Obama’nın ilk döneminin aksine, “tüm cephelerde kaybedecektir” diyor. Pek çok İsraillinin nazarında, Netanyahu Obama’nın yeniden seçilmesini engellemek için çalıştı ve başarısız oldu. Fakat Obama dört yıl boyunca başkan olarak kalacaktır; Netanyahu ise İsrail sisteminde “seçimlerle yüz yüze gelebilecektir ve bunu biliyor.”
Netanyahu’nun İran meselesinden tastamam geri çekilmesi beklememeliyse de Salı günkü seçimlerin sonuçları, Netanyahu’nun ABD-İsrail ilişkilerinin kahyalığını son dört yıla nazaran daha iyi yapabileceğini ispatlama yönünde yeterli güdülenmeye sahip olacağını telkin etmektedir.
Kaynak: The Globe and Mail
Dünya Bülteni için çeviren: M.Alpaslan Balcı
