ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray’da gazetecilere yaptığı açıklamada, 13-16 Mayıs tarihleri arasında gerçekleştireceği Orta Doğu ziyareti sırasında Basra Körfezi’ne (Persian Gulf) ilişkin isim kullanımı konusunda karar vereceğini duyurdu.
“Karar vermem gerekecek. Kimsenin duygularını incitmek istemem.” diyen Trump, ziyaret sırasında konuya ilişkin brifing alacağını ve ardından kararını açıklayacağını belirtti.
"ARABIAN GULF" İSMİ GÜNDEMDE
ABD basınına yansıyan haberlere göre Trump, ziyaret sırasında ABD’nin söz konusu su yolunu Arabian Gulf ya da Gulf of Arabia olarak adlandırmaya başlayacağını duyurmayı planlıyor.
Bu hamle, İran ile Körfez Arap ülkeleri arasında uzun süredir devam eden isim tartışmasını yeniden alevlendirdi. İran, tarihî ve coğrafi delillere dayanarak “Persian Gulf” isminin kullanılması gerektiğini savunuyor.
TEHRAN'DAN SERT TEPKİ
İran Dışişleri Bakanı Seyed Abbas Araghchi, bu yöndeki olasılığı “İran halkına yönelik düşmanca bir niyetin göstergesi” olarak niteledi. Sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Bu tür yanlı tutumlar, geçmişi, konumu veya ikameti ne olursa olsun tüm İranlılara hakarettir.”
Araghchi ayrıca, söylentilerin “tüm İranlıları öfkelendirmeyi ve provoke etmeyi amaçlayan bir dezenformasyon kampanyası” olabileceğini belirtti.
BÖLGEDE TANSİYON YÜKSEK
Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Irak gibi bazı Arap ülkeleri “Arabian Gulf” ya da sadece “The Gulf” ifadelerini tercih ediyor. İran ise “Persian Gulf” dışında herhangi bir adlandırmayı reddediyor.
2023 yılında İran, Arabian Gulf Cup isminin kullanılmasına karşı Irak Büyükelçisi’ni Dışişleri Bakanlığı’na çağırarak resmî protesto iletmişti.
2012 yılında da Google, çevrim içi haritalarında bu su yoluna isim vermediği için İran tarafından dava edilmekle tehdit edilmişti.
BAŞKANLIĞIN İLK AYINDAN BERİ TARTIŞMALI ADIMLAR
Başkan Trump, Ocak ayında yeniden göreve gelmesinden hemen sonra Meksika Körfezinin adını “Gulf of America” olarak değiştirmek üzere bir kararname imzalamıştı.
Orta Doğu ziyareti kapsamında yapılacak yeni açıklamanın bölgedeki diplomatik dengeleri nasıl etkileyeceği merakla bekleniyor.
FARS KÖRFEZİ Mİ ARAP KÖRFEZİ Mİ?
Basra Körfezi (Farsça: خليج فارس, Halîc-î Fars; Arapça: الخليج العربي, el-Halîc el-Arabî), Hint Okyanusu’na bağlı ve Arap Yarımadası'nın kuzeyi ile İran’ın güneybatısı arasında konumlanan önemli bir iç denizdir. Bölge, dünyanın en büyük petrol ve doğalgaz rezervlerine ev sahipliği yapması nedeniyle jeopolitik ve ekonomik açıdan kritik öneme sahiptir.
ETİMOLOJİK KÖKEN: FARS KÖRFEZİ
Körfezin bilinen en eski adı Fars Körfezi olarak kayıtlara geçmiştir. Bu adlandırma, bölgenin tarihî ve kültürel bağlamda İran (eski adıyla Pers) ile ilişkisini yansıtmaktadır.
Zaman içinde bölgedeki Arap nüfusunun artması ve Arap denizciliğinin gelişmesiyle birlikte, Farsça adlandırmanın Arapçaya uyarlanmış hali olan “Halîc-î Fersî” ifadesi kullanılmaya başlanmıştır.
TÜRKÇEDE “BASRA KÖRFEZİ”
Türkçede 18. yüzyıldan itibaren körfez, kıyısında yer alan en önemli yerleşim yerlerinden biri olan Basra kentinin adıyla anılmaya başlamıştır. Bu adlandırma, günümüzde de kullanılmaktadır.
SÜREGELEN İSİM ANLAŞMAZLIĞI
Körfeze kıyısı olan Arap ülkeleri, bölgeyi “Arap Körfezi” anlamına gelen el-Halîc el-Arabî şeklinde adlandırmaktadır. Buna karşılık İran, tarihî ismi koruma yönünde çaba göstermektedir. Bu amaçla 2010 yılından itibaren 30 Nisan tarihi, Millî Fars Körfezi Günü olarak ilan edilmiştir.
ULUSLARARASI TUTUM
Birleşmiş Milletler, körfezin tarihî adlandırmasını esas alarak “Fars Körfezi” ismini kullanmaktadır. Bu tercih, tarihî haritalar ve belgelerde geçen adlandırmalara dayandırılmaktadır.
