Afganistan'daki NATO-ISAF gücünün akıbeti artık tamamen belli oldu: Son Chicago Zirvesi'nin resmen açıkladığı gibi ISAF ülkenin genel güvenliğini 2013 ortalarında Afgan güvenlik güçlerine devredecek, muharip güçlerini ise 2014 sonunda tamamen geri çekmiş olacak.
Bu arada Fransa, Hollanda gibi bazı ülkeler muharip güçlerini daha erken tarihte geri çekmeye başlayacaklar.
98 bin askerle ISAF'ın birinci gücü olan Amerika ise Afganistan ile geçenlerde vardığı stratejik ortaklık anlaşması uyarınca 2014'ten sonra da mahiyeti ve kapsamı şimdiden bilinmeyen bir askeri varlığı ülkede bulundurmaya devam edecek. Bu varlığın hangi şartlarla, ne kadar miktar ve süreyle Afganistan'da kalmaya devam edeceği Amerika ve Afgan yönetimlerinin daha sonra karar verecekleri başka bir anlaşmayla belirlenecek. Daha önce de yazdığımız gibi bu varlık 20-30 bin arası asker ve bazı ortak üslerden meydana gelecek. Türkiye ise 'Afganistan bizi ne kadar isterse o kadar ülkede kalacağız' diyerek Afganistan'da askeri olmasa bile başka şekillerde varlığını devam ettirecek.
Askeri geri çekilme takvimi artık belli olduğuna göre ve bu konu artık tamamen çözümlenmiş bulunurken başka çok önemli bir mesele ise Chicago Zirvesi'ne rağmen henüz çözüme kavuşmamış bulunuyor.
Bu mesele 2014'ten sonra Afgan güvenlik güçlerinin nasıl ve kimler tarafından finanse edileceği ile ilgili gerçekten bugünkü ekonomik şartlarda kolay kolay çözülmesi beklenmeyen bir mesele.
Yapılan hesaplara göre, 2014'ten sonra Afgan güvenlik güçlerinin yılda en az 4,1 milyar dolar civarında bir dış mali kaynakla desteklenmesi gerekiyor. Bu para 285 bin mevcutlu bir güvenlik gücünün varlığını devam ettirmesi ve ülkenin güvenliğini sağlaması bakımından 'olmazsa olmaz' denebilecek bir para. Bu para olmadığı takdirde Afganistan'ın güvenliği finanse edilemeyecek.
Bu bakımdan bu paranın mutlaka bulunması şart oluyor. Bu konu Chicago Zirvesi'nde elbette ele alındı, ülkelerden bu konuda çeşitli taahhütlerde bulunmaları istendi. Ancak, bunlardan istenen sonucun alındığı pek söylenemez.
Bu çerçevede mesela Almanya'nın yılda 193 milyon dolar, İngiltere'nin yılda 110 milyon dolar, NATO üyesi olmayan Avustralya'nın yılda 100 milyon dolar katkıda bulunmayı taahhüt ettikleri söyleniyor. Bunlardan başka, Danimarka, Estonya, İtalya ve Hollanda'nın da açıklanmayan miktarlarda mali yardım taahhüt ettikleri haberlerde yer alıyor. NATO Genel Sekreteri Rasmussen'e göre, İtalya 120 milyon dolar, Türkiye ise 20 milyon dolar civarında taahhütte bulunmuşlar. Amerika'nın ise bu 4,1 milyar doların üçte ikisini karşılamasının beklendiği de öne sürülüyor.
Bu arada Afganistan'ın uzun vadeli güvenliğinden etkilenecek bölge ülkelerinin de bu ülkenin güvenlik bütçesine mutlaka katkıda bulunmaları gerektiği de Batı başkentlerinde konuşuluyor. Bu ülkeler Orta Asya ülkeleri, Rusya, Çin, Hindistan olarak anılıyor. Bunlar şüphesiz Afganistan'ın güvenliğinden doğrudan etkilenecek yakın ülkeler. Zaten Orta Asya ülkeleri Taliban'ın bölgede yayılmasından çok endişe ediyorlar. Rusya, Çin ve Hindistan da benzer şekilde düşünüyor. Rusya, Afgan eroininin kendi güvenliğini tehdit ettiğini zaten yıllardır söyleyip duruyor, bu yüzden ISAF ve Amerika ile işbirliği de yapıyor. Nitekim Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov birkaç ay önce bu endişeyi dile getirmiş, yabancı güçlerin Afganistan'ı terk etmesinden sonra eroin ticareti ve terörizmin yayılıp büyüyeceğini açıkça ifade etmişti.
Afganistan'ın güvenlik akıbeti ile yakından ve doğrudan ilgili Rusya, Çin, Hindistan ve Orta Asya ülkeleri bu güvenlik için mali katkıda bulunurlar mı, yoksa yükü yine Amerika ve Batı'nın çekmesini isterler mi, şimdilik bu konuda bir şey söylemek mümkün değil. Ancak, bunların da mali yükümlülük almaları konusunun önümüzdeki dönemde mutlaka gündeme geleceği de kuvvetle muhtemel. Avrupa'daki Euro krizi ve Amerika'daki ekonomik durgunluk göz önüne alındığında söz konusu ülkelerin kapılarının mali katkı için çalınacağı bugünden söylenebilir.
2014'ten sonra Afganistan'ın güvenli ve istikrarlı bir ülke olması için mutlaka uzun vadeli mali yardıma ihtiyacı var. Kısacası, Afganistan'a para lazım, para.. Bu parayı kim verecek, ne kadar verecek bekleyip göreceğiz.
Kaynak: Zaman
