Suriye’de Beşar Esad yönetiminin son döneminde gerçekleştirilen ve kamuoyundan gizlenen bir toplu mezar operasyonu, yeni yönetimin başlattığı resmi soruşturmayla yeniden gündeme geldi. “Toprağı Taşı” adı verilen operasyon kapsamında binlerce cesedin Kuteyfe’den Dumeyr’deki bir askeri tesise taşındığı belirlendi.
GİZLİ OPERASYONUN DETAYLARI
Reuters’ın özel araştırmasına göre, Kuteyfe kasabası yakınlarında bulunan toplu mezar, 2019–2021 yılları arasında haftada dört gece süren seferlerle boşaltıldı. Eski bir Suriye ordusu subayı, cesetlerin ve toprağın Dumeyr’deki boşaltılmış askeri tesise taşındığını ve burada açılan hendeklere yeniden gömüldüğünü söyledi.
ASKERİ TESİS YENİDEN AÇILDI
Kasım ayında Dumeyr’deki eski askeri tesis, yedi yıllık atıl sürenin ardından yeniden koruma altına alındı. Kışla ve silah deposu olarak faaliyete geçirilen tesise girişler, Savunma Bakanlığı iznine bağlandı. Reuters’ın ulaştığı bir askeri yetkili, alınan önlemlerin ülke genelinde kontrolü sağlama ve stratejik alanların korunması amacı taşıdığını bildirdi.
POLİS SORUŞTURMASI BAŞLATILDI
Kasım ayında Dumeyr Polis Merkezi tarafından bölgede resmi soruşturma başlatıldı. Alanın fotoğrafları çekildi, arazi ölçümleri yapıldı ve tanıkların ifadeleri alındı. Reuters haberinde kilit kaynaklardan biri olarak yer alan kamyon tamircisi Ahmed Gazal da ifade verdi. Gazal, ceset taşıyan araçların Dumeyr’de sık sık tamir edildiğini ve operasyonun ayrıntılarına bizzat tanık olduğunu söyledi.
KAYIPLAR KOMİSYONU DEVREDE
Esad sonrası kurulan Ulusal Kayıp Kişiler Komisyonu, on binlerce kayıp Suriyelinin izini sürüyor. Komisyon, uluslararası standartlara uygun şekilde toplu mezar kazıları için ekip eğitimi ve laboratuvar altyapısı çalışmalarının sürdüğünü açıkladı. Dumeyr de dahil olmak üzere birçok noktada kazıların 2027 yılında başlatılması planlanıyor.
OPERASYONUN ARKASINDAKİ İSİM: ALBAY MAZEN İSMENDER
Reuters’ın ulaştığı askeri belgeler ve tanıklıklara göre, “Toprağı Taşı” operasyonunun lojistik sorumluluğu Albay Mazen İsmender’e verildi. 2018 yılında iç savaşta askeri üstünlük sağlayan Esad yönetimi, uluslararası meşruiyet kazanma çabasıyla birlikte Kuteyfe’deki mezarın açılması ve cesetlerin taşınması yönünde talimat verdi. Operasyonun üzeri, 13 tanığın beyanları, 500’ün üzerinde uydu görüntüsü ve adli jeologların katkısıyla belgelenmiş yüksek çözünürlüklü hava fotoğraflarıyla açığa çıkarıldı.