1992 yılında Azerbaycan ile Ermenistan arasında başlayan Karabağ ihtilafını çözmek amacıyla kurulan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Süreci, 1 Eylül 2025 itibariyle sona erdirildi. Karar, Azerbaycan ve Ermenistan’ın ortak çağrısıyla, AGİT Bakanlar Konseyi tarafından oybirliğiyle alındı.
Gelişmeyi AGİT Genel Sekreteri Feridun Sinirlioğlu ile AGİT Dönem Başkanı, Finlandiya Dışişleri Bakanı Elina Valtonen duyurdu.
Sinirlioğlu, bu kararı “tarihi” olarak nitelendirerek, “Bu durum, taraflar arasında ortak bir zemin bulma konusunda ortak bir kararlılık olduğunda anlaşmanın mümkün olduğunu göstermektedir” dedi.
BEYAZ SARAY ZİRVESİYLE GELEN UZLAŞI
AGİT Minsk Süreci'nin sonlandırılması kararına zemin hazırlayan gelişme, 8 Ağustos 2025’te ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde Beyaz Saray’da düzenlenen zirvede yaşandı.
Görüşmede, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Karabağ savaşının ardından iki ülke arasında kalıcı barış anlaşması yönünde kritik bir adım atarak niyet deklarasyonu imzaladı. Bu deklarasyon, tarafların Minsk Süreci'nin sonlandırılması konusunda da mutabık kaldıklarını ortaya koydu.
MİNSK GRUBU DA TARİHE KARIŞTI
Minsk Süreci’ne bağlı olarak 1994’te kurulan Minsk Grubu da alınan kararla dağıtıldı. Grubun eş başkanlığını ABD, Rusya Federasyonu ve Fransa üstlenmişti. Diğer kalıcı üyeler arasında Belarus, Almanya, İtalya, İsveç, Finlandiya, Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan yer alıyordu.
Grubun görevi, taraflar arasında siyasi çözüme zemin hazırlamak olarak tanımlanmıştı. Ancak üç eş başkan ülkenin farklı jeopolitik yaklaşımları, çözüm yerine çıkmazlara neden oldu. Özellikle Azerbaycan, 2000’li yılların ortalarından itibaren Minsk Grubu’na olan güvenini kaybetti.
Fransa’nın Ermenistan’a açık destek vermesi, grubun tamamen işlevsizleşmesinin önünü açtı. 2020’deki savaşla Karabağ’daki kontrolü yeniden sağlayan Azerbaycan, Ermenistan ile doğrudan müzakerelerle yeni bir barış sürecine girdi.
ANKARA'DAN DESTEK MESAJI
Türkiye, Minsk Süreci'nin sona ermesini olumlu karşıladı. Dışişleri Bakanlığı, 1 Eylül tarihli açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Minsk Süreci ve bağlı yapılarının lağvedilmesine dair AGİT Bakanlar Konseyi tarafından alınan kararı memnuniyetle karşılıyoruz. Azerbaycan ve Ermenistan'ın ortak çabalarıyla mümkün olan bu tarihi karar, iki ülke arasındaki barış sürecinin önemli merhalelerinden birini teşkil etmiştir.”
Türkiye ile Ermenistan arasındaki normalleşme sürecinin de Azerbaycan-Ermenistan barış sürecinden doğrudan etkilendiği belirtilirken, Ankara’nın gelişmeleri yakından takip ettiği aktarıldı.
ERDOĞAN’DAN ÜÇLÜ DİPLOMASİ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Şangay İşbirliği Örgütü zirvesi için bulunduğu Çin’de, hem İlham Aliyev hem de Nikol Paşinyan ile ayrı ayrı görüşmeler gerçekleştirdi. Erdoğan, görüşmeler sonrası dönüş yolunda gazetecilere yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile ardından Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile etraflıca bir görüşme yaptık. Bu iki görüşmede de gerek Aliyev’in gerek Paşinyan’ın aynı noktada olduklarını gördüm. Aynı istikamete bakıyorlar. Zengezur Koridoru meselesinde de herhangi bir sıkıntı, bir farklılık yok.”