İrlanda’nın güneyindeki County Galway bölgesinde, Tuam kasabasında yer alan ve kilise tarafından idare edilen eski bir anne ve çocuk bakım evine ait alanda kazı çalışması başlatılıyor. 1925 ile 1961 yılları arasında faaliyet gösteren bu kurumda kaldığı belirtilen 796 bebeğin ve küçük çocuğun mezarlarının bulunduğu alanda yapılacak kazının iki yıl sürmesi planlanıyor.
Kazı alanı, geçmişte St. Mary’s Anne ve Çocuk Bakım Evi olarak kullanılan yapının bulunduğu bölgede, bir çocuk parkının hemen yanında yer alıyor. Söz konusu bakım evi, evlilik dışı hamile kalan kadınların ve çocuklarının toplumdan izole şekilde yaşamaya zorlandığı kurumlardan biri olarak biliniyor.
TARİHÇİDEN İLK KANITLAR
2014 yılında yerel tarihçi Catherine Corless, bölgede gerçekleştirdiği araştırmalar sırasında olası bir toplu mezara dair belgeler ve kayıtlar buldu. Yapılan arşiv taramalarında, bakım evinde 35 yıl boyunca 796 bebeğin ve küçük çocuğun öldüğüne dair kayıtlar ortaya çıkarıldı.
Corless, “Bunu olduğu gibi bırakamazsınız. Üzerine anıtlar dikip bu alanı kutsayamazsınız. Tüm bunlar yanlıştı. Yapılmaması gerekiyordu. Umarım küçük bebeklerin çoğunu bulacaklar” dedi.
İLK VE SON KAYITLI ÖLÜMLER 5 AYLIK BEBEKLER
Resmi kayıtlara göre, kurumda ölen ilk bebek, 1925 yılında 5 aylıkken yaşamını yitiren Patrick Derrane oldu. Son ölüm ise 1960 yılında, yine 5 aylıkken hayatını kaybeden Mary Carty olarak kayıtlara geçti. 35 yıllık süreçte ölen bebeklerin defin kayıtlarının bulunmadığı belirtildi.
ULUSLARARASI KATILIMLA GENİŞ KAPSAMLI KAZI
Kazı çalışmaları, Kolombiya, İspanya, İngiltere, Kanada, Avustralya ve ABD’den gelen uzmanların da dâhil olduğu uluslararası bir ekiple yürütülecek. Projeye Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nin eski temsilcisi Daniel MacSweeney liderlik edecek. MacSweeney, “Önümüzde duran işin karmaşıklığını hafife alamayız” dedi.
Kazının kıdemli adli tıp danışmanı Niamh McCullagh, “Ekipte arkeologlar, adli tıp antropologları, kemik bilimciler ve olay yeri uzmanları yer alıyor. Ancak hiç kimsenin iç içe geçmiş bu kadar fazla sayıda bebek kalıntısını ayırma, düzene sokma ve tespit etme deneyimi yok” açıklamasında bulundu.
DNA ANALİZLERİ VE KİMLİK TESPİTİ
Kazı sürecinde bebeklerin kimliklerinin tespiti amacıyla diş minesi üzerinde peptit analizi yapılacağı, bu sayede yaş ve cinsiyet gibi bilgilerin elde edilmeye çalışılacağı bildirildi. Şu ana kadar 14 kişiden DNA örneği alındığı, 80 kişinin daha test yapılması amacıyla başvuruda bulunduğu açıklandı.
Toplu mezarda yapılan ön test kazılarında, bebek bezi iğneleri, biberonlar ve emaye tabaklar gibi kişisel eşyalar bulundu. Bu nesnelerin, kalıntıların yaşlarını ve ait oldukları dönemi belirlemede kullanılacağı belirtildi.
HÜKÜMETTEN RESMİ ÖZÜR
İrlanda hükümeti, 2021 yılında yaptığı açıklamayla, evlilik dışı çocuk doğurdukları gerekçesiyle bu tür kurumlara gönderilen on binlerce kadın ve çocuğa hitaben resmî bir özür yayımlamıştı. Açıklamada, bu kurumlarda yaşanan ihmaller ve yüksek ölüm oranları için derin üzüntü duyulduğu belirtilmişti.
Yakınlarını kaybeden aileler, kazının sonunda kimliklerin tespit edilmesiyle birlikte cenaze töreni düzenlenmesini umut ediyor.