İran, 26 Şubat'ta parlamento seçimlerine gidiyor. İran'da siyasetçiler, medya ve dini liderler çok defa bu seçimlerin önemine vurgu yapan açıklamalarda bulundular. Peki İran'daki parlamento seçimleri neden önemli?
1. Seçimler Hasan Ruhani’nin başarılarını ve yanlışlarını ölçecek.
Hasan Ruhani 2013 yılında Cumhurbaşkanlığı’na geldikten sonra İran’da çok önemli beklentiler söz konusuydu. Uzun yıllardır ABD ve Batı tarafından tecrit edilmiş İran ekonomisi ciddi sıkıntılarla karşı karşıyaydı. Bu iki seçim sonucu Ruhani’nin üç yıllık yönetiminin İran halkı nezdindeki sonucu ortaya çıkartacak.
2. Seçimlerin ekonomiye önemli yansımaları söz konusu olabilir..
İran’da nükleer anlaşmalar imzalandıktan ve Batı ambargolarının kalkmasından sonraki ilk seçim olacak. Ruhani’nin önderliğindeki reformistler ihtiyaç duydukları oyu alamazsa, nükleer anlaşmanın başarılı bir süreç olduğuna dair kamunun ikna edilme olasılığı daha az olacaktır. Bu da İran ekonomisi üzerinde önemli etkilere sebep olabilir. Zira ekonomik gidişat muhafazakarların ciddi baskısı altında bulunuyor.
3. İran’daki baskı altındaki hükümet, güçlü muhalefet ile eşdeğer..
İran’da Ruhani ve reformistlerin yaşayacağı bir mağlubiyet, muhafazakarların yoğun siyasi ve psikolojik baskılarını beraberinde getirecek. Aynı zamanda seçimler muhafazakarların 2017 Cumhurbaşkanlığı seçimi öncesi önemli bir avantaj sağlayabilir. Fakat bazı İranlı uzmanlar, reformistlerin yaşayacağı başarısızlğın büyük ölçekte yenilginin habercisi olmayacağını söylüyor. Zira 2005’teki yerel seçimlerde Ahmedinejad grubu yerel seçimlerde hezimete uğramasına rağmen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde önemli başarı elde etmişti. Ama yine de Ruhani’nin başını çektiği reformistlerin için durum biraz farklı. Çünkü Ahmedinejad toplumun muhafazakar kesimindeki oylara güveniyordu. Oysa Ruhani’de aynı güvence yok. Eğer parlamentodaki sandalyelerin çoğunluğu muhafazakarlardan oluşursa Ruhani hükümeti için daha fazla sıkıntılar yaşanacağı aşikar. Çünkü son dönemde Batı ile uzlaşmada kötü yönetimle suçlanmışlardı. Ve daha kötüsü yolsuzlukla..
4. Muhafazakarlar gücünü devam ettirebilir..
2013 yılında seçimlerinden bu yana reformistlerin daha fazla güç kazandığı görülüyor; ama muhafazakarlar da parlamentoda kendi nüfuzunu devam ettiriyor. Bu da siyasi atmosferin İran’da gergin ve belirsiz olacağını hissettiriyor.
5. Reformistler için yeni bir fırsat olabilir..
Reformistlerin 2009 yılındaki yenilgisinden sonra siyasette yeniden etkinlik kazanması İran siyasetine önemli bir fırsat teşkil etti. Ve iki yıl önce yerel seçimlerde de başarı elde eden reformistler, bu sefer Anayasa Koruyucular Şurası’nda da etkili olabilir.
6. Yeni politikacılar, yeni bir siyasi manzara oluşturacak..
İran’da son seçimde değişen siyasi manzara yeni politik süreci başlatmıştır. On yıllar önce Rafsancani ve Militan Din Adamları Derneği arasındaki anlaşmazlık Kargozaran Sazandegi Partisi’nin kurulmasına yol açmıştı. Ve son zamanlarda Ali Laricani, yeni bir parti kurabileceğini ifade etmişti.
Hakeza yakın zamanda Ruhani hükümeti ile ilişkilerini kesen reformistler kesimden Muhammed Rıza Aref ile Sadık Harazi, Etedal ve Toose partilerini kurdular. Aynı siyasi filizlenmeler muhafazakar grubunda da söz konusu. Şubat ayındaki bu seçim İran’ın siyasi geleceğinde yeni kişilerin rol almasını da sağlayacaktır.
7. Muhafazakarlar bekleyen tehlike..
Muhafazakarlar mevcut durumda Ruhani ve reformistleri İran siyaseti içerisinde izole etmeye devam ediyor. Ancak bu politikanın temel sebebi bir yenilgini önüne geçmektir. Eğer muhafazakarlar seçimi kaybederse sadece koltukları değil, aynı zamanda itibar ve kariyerlerini kaybetmiş olacak. Ve Ruhani’nin gücü artarken, artık reformistleri baskı altına almak pek mümkün gözükmeyecek. Bu onlar için aslında çifte yenilgi anlamına gelecek.
Kısacası Şubat seçimlerinde zorlu bir reformist - muhafazakar savaşı yaşanacak. Ve İran halkı iki grup arasında bir karar verecek.
Kaynak: İranwire.com
Dünya Bülteni için çeviren: Hazinadar Hasan Hız