Başkanlık döneminde Arafat'la diyalog kurmaya çalışan Carter, Arapların ilgisizliği nedeniyle başarısız olmuştu. Durum bugün de farklı değil
Jimmy Carter, Washington'ın Arap-İsrail ihtilafına yönelik politikasını tarafsız aracı rolü temelinde çizen ilk ve son ABD başkanıydı. Ancak iktidardaki Arap rejimleri, bu tarihi fırsatı belki de bilinçli olarak boşa harcadı. Carter, 1977 başında Beyaz Saray'a geldiği zaman Yaser Arafat liderliğindeki Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ), yeni başkanın Amerika'nın İsrail'e güçlü biçimde bağlı olan Ortadoğu politikasında köklü değişiklikler yapmakta kararlı olduğunu bilmiyordu.
Fakat birkaç hafta geçmemişti ki Carter Arap-İsrail sorununa yönelik bakış açısını ilan ettiği ilk açıklamasını yaptı. Filistin sorununun çözümünün, Arap-İsrail sorununun çözümünün öncelikli ve esaslı şartı olduğunu teyit edip, yıl sonunda Cenevre'de yapılacak bir toplantıya çekişmenin bütün taraflarının çağrılması umudunu dile getirince, herkesi -Amerikan halkı, Araplar, İsrailliler ve dünyayı- şaşırttı. Şöyle diyordu Carter: "Çok uzun yıllar boyunca sıkıntı yaşayan Filistinlilerin bir vatanının olması gerekiyor."
Arap liderler köstek olmuştu
Herkesin şaşırmasının nedeni, o güne dek gerek başkanlık düzeyinde gerekse de daha alt düzeydeki hiçbir Amerikalı yetkilinin 'Filistin vatanına' dair aleni bir göndermede bulunmamış olmasıydı. Carter çeyrek asırdan uzun süredir iktidarın dışında bulunan biri olarak şu an, Hamas'ı açıkça müzakerelere katmaya çalışıyor. Dün olduğu gibi bugün de, İsraillilerin, Amerikalı Yahudilerin veya onlarla işbirliği içindeki etkin Amerikalı şahsiyetlerin öfkesine aldırmıyor.
Beklendiği gibi, ABD'de Yahudi devleti ve Siyonist hareketle işbirliği içindeki güçler, Carter'ın çabalarını ve planlarını başarısız kılmak için harekete geçti. Fakat maalesef, iktidardaki bir dizi Arap rejiminin liderleri de eski ABD başkanının planlarının başarışız kılınmasına destek oldu.
O sıralarda ortam Carter veya yardımcılarıyla FKÖ yönetimi arasında doğrudan görüşmelere hazır değildi. ABD başkanıyla Arafat arasındaki diyalog bu nedenle Arap liderleri kanalıyla yapılıyordu. Fakat sonraları bu Arap aracıların -hatta belki de Carter'a sorun çıkaran Amerikan güçlerinin baskısıyla- ABD başkanıyla Filistinli lider arasındaki karşılıklı mesajların içeriğini kasıtlı olarak diyalogun çıkmaza girmesi amacıyla bozduğu anlaşıldı.
Carter'ın kendisi, Arafat'la diyalog kapısının açılmasından iki yıl sonra hiçbir Arap liderinde bağımsız Filistin devletinin kurulması yönünde bir eğilim görmediğini ifade ediyordu. Aynı bağlamda, Carter'ın dışişleri bakanı Cyrus Vance de "Köprüyü geçme çabamız maalesef başarısız oldu" diyordu ve bu açıklama Arap etmenlerine işaretti.
Dönemin Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat, FKÖ yönetimiyle hiçbir istişarede bulunmaksızın veya ön koordinasyon sağlamaksızın Kudüs'ü ziyaret ederek dünyayı şaşırttığında büyük kıyamet koptu.
Şu an Carter'ın, Filistin halkının seçim kanalıyla gelen öncelikli temsilcisi olması nedeniyle Hamas'a destek amaçlı dürüst çabalarında diplomatik bir ilerleme elde etmesi beklenmiyor. Fakat eski ABD başkanının başarısızlığı kesinlikle Arap sebeplerinden kaynaklanacaktır.
Kaynak: Radikal