Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın başı bugünlerde belâda. Dini lider Ayetullah Ali Hamaney Nisan ayında istihbarat bakanını görevden aldıktan sonra ona meydan okuması, İran siyasi ve askeri seçkinlerini gazaba getirdi. Cumhurbaşkanı’nı yüce divana göndermekten bile bahsediliyor.
Ahmedinejad geçmişte sağ kurtulanlardan. İran’ın ikinci en güçlü makamına giden yolunu ustaca döşedi. Ama gelin görün ki şu an üstesinden gelemeyebileceği bir meydan okumayla yüz yüze. Hamaney, Devrim Muhafızlarına onu dizginleme – ve belki de cumhurbaşkanı olarak yerini alacak kişiyi seçmeye yardım etme - görevini verdi.
Devrim Muhafızları Komutanı General Ali Caferi, kuvvetlerinin “sapkın akımın” (Ahmedinejad’ı, Birinci Yardımcısı Esfandiyar Rahim Maşayi’yi ve iç halkasını tanımlamak için kullanılmaktadır) üstesinden gelme sorumluluğu üstlendiklerini söyledi. Caferi, Muhafızların gelecek yıl ve müteakip yıllarda yapılacak Meclis seçimlerinin şartlarını belirlemeye de yardım edeceklerine işaret etti.
Muhalefete hitap eden Caferi, rejimin “kırmızı çizgilerini” geçmeyen reformculara seçimlere katılma izni verileceğini de söyledi. Eski Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi de bunlar arasında yer alabilir; Hatemi, 2009 yılında yapılan çekişmeli seçimlerden sonra protesto gösterileri düzenleyen İranlıları affetmesini rejimden istedi. Caferi’nin yorumları, Muhafızların İran’ın siyasi icracısı olarak artan gücünü yansıtmıştır.
Fakat Ahmedinejad’ın savaşmadan çekilmesi muhtemel değil. Devlet kurumlarının İran içine ve dışına mal kaçırmak için - milyarlarca dolarlık fahiş kazançlar getirdiği tahmin edilen - “yasa dışı” sınır geçişlerini eleştirerek Caferi’ye karşılık ateşi açtı. Ahmedinejad, kaçakçıların güvenlik ve istihbarat çıkarlarıyla “kardeş” olduklarını ima etti. Ahmedinejad’ın sözleri, ülkedeki pek çok iskeleyi, geçiş noktalarını ve limanları işlettiği bilinen Devrim Muhafızlarını kastettiği şeklinde yorumlandı İran’da. Caferi ise bu iddialara “sapkın” diyerek kınadı.
İroniktir, Muhafızlar, 2005 ve 2009 seçimlerinde Ahmedinejad’ın seçilmesinde çok önemli rol oynamışlardı. Ahmedinejad, Muhafızların en yakın müttefiki olarak bile değerlendirilmişti bir zamanlar. Cumhurbaşkanlığı süresi boyunca Muhafızların siyasi ve iktisâdi güç yığmalarına izin vermişti. Ahmedinejad, kaçakçılığın ipucunu verirken sırlarını bildiğini alenen sezdirmişti. Daha fazla tehdit edildiğini hissederse, daha fazla iç bilgiyi dolaşıma sokabilir.
Muhafızlar parçalı bir kuvvet olarak bilinir. Bazı üyeleri reformcuları desteklerken bazıları Ahmedinejad bağlısıdır. Ancak seçkin askeri kanadın liderlerini İran siyasetinin güçlü, uzun vadeli muhafızları olacaklarına dair temin eden üst düzey Muhafızlar, Hamaney’in arkasında sağlamca duruyor gibiler. Ahmedinejad’a bağlı siyasi hizbin 2012 meclis seçimlerini ve 2013 cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanmasına Hamaney ve Caferi’nin izin vermesi muhtemel değildir.
Dolayısıyla Ahmedinejad, Hamaney ve Caferi dâhil siyasi seçkinlerin zirve üyelerine meydan okumayı isteyebilir. Fakat Muhafızlar da artan güçlerini – hatta kardeşlerine karşı - imtiyazlarını korumak için tasarruf etmeye istekli olduklarını gösteriyorlar.
Yazar hakkında: Rand Corporation analisti.
Kaynak: Tehran Bureau
Dünya Bülteni için çeviren: M. Alpaslan Balcı